Chcę wiedzieć więcej na temat szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG)

Logo Bonifraterskiego Centrum Medycznego.

BCM

12 marca 2024

Zdjęcie neonatologa w trakcie badania noworodka.

Dlaczego szczepi się noworodki przeciwko gruźlicy? WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca podanie jednej dawki szczepionki BCG noworodkom w krajach o wysokim ryzyku zakażenia i zachorowania na gruźlicę. Polacy chorują na gruźlicę 2 razy częściej niż Czesi i Belgowie, 3 razy częściej niż Niemcy i Francuzi, 4-5 razy częściej niż Szwedzi i Norwegowie.

Szczepienie przeciwko gruźlicy (BCG)

W krajach, z którymi sąsiadujemy od wschodu (Ukraina, Białoruś, Rosja), zachorowalność na gruźlicę jest znacznie wyższa niż w Polsce. Dlatego w Polsce utrzymano szczepienie noworodków przeciw gruźlicy, właśnie dzięki temu w Polsce choroba rzadko występuje u dzieci. To prawda, że szczepionka BCG wykazuje dość niską skuteczność w zapobieganiu najczęstszej, płucnej postaci gruźlicy, ma jednak znacznie wyższą skuteczność w zapobieganiu ostrym, ogólnoustrojowym postaciom gruźlicy (gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Jedna dawka szczepionki podana noworodkowi zapewnia ochronę przed najcięższymi postaciami gruźlicy i w dużym stopniu zapobiega jakiemukolwiek zachorowaniu. Ochrona utrzymuje się przez około 15-20 lat, a kolejne dawki nie mają wpływu na skuteczność szczepienia, dlatego nie wykonuje się szczepień przypominających.

Jaką chorobą jest gruźlica?

Gruźlica wywoływana przez bakterię prątek gruźlicy jest ciężką chorobą głównie płuc, ale może zaatakować inne narządy wewnętrzne. W przypadku gruźlicy rozsianej lub gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych choroba może być śmiertelna. Zakażenie rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową (czyli w trakcie kaszlu). Dzieci, najczęściej zarażają się od chorych dorosłych, niezbyt często kaszlących, ale wydalających prątki gruźlicy w ślinie. W przypadku zachorowania małego niemowlęcia, choroba najczęściej przyjmuje groźną dla życia postać rozsianą ogólnoustrojową.

Co zawiera szczepionka BCG?

Półsucha masa żywych prątków bydlęcych, bardzo podobnych do bakterii wywołującej gruźlicę u człowieka, tak zmienionych by nie powodowały choroby u szczepionego dziecka.

  • Glutaminian Sodu
  • Rozpuszczalnik: Izotoniczny roztwór chlorku sodu
  • szczepionka nie zawiera rtęci

Jak wygląda szczepienie przeciwko gruźlicy i prawidłowy odczyn poszczepienny?

Szczepionka podawana jest zdrowemu noworodkowi po zakwalifikowaniu do szczepienia przez lekarza i jest bezpieczna. Szczepionka podawana jest śródskórnie. Po ok. 3 dniach od szczepienia w miejscu wstrzyknięcia pojawia się czerwony guzek, często z małym pęcherzykiem. Po ok. 2-3 tygodniach widoczne jest stwardnienie, a następnie krosta, która utrzymuje się przez kilka kolejnych tygodni. Po 2-3 miesiącach następuje samoistne zagojenie, a na skórze pozostaje niewielka blizna.

Niepożądane odczyny poszczepienne

Jakie ryzyko jest związane ze szczepieniem przeciwko gruźlicy?
Niepożądany odczyn poszczepienny – co zrobić w przypadku powikłania?

Szczepienie przeciwko gruźlicy – jakie są przeciwwskazania do szczepienia noworodka?

  •  noworodek matki chorej na gruźlicę.
  • noworodek matek zakażonej HIV do czasu wykluczenia zakażenia HIV u dziecka;
  • noworodek z podejrzeniem wrodzonych zaburzeń odporności (u noworodka trudno je zdiagnozować, dlatego lepiej odroczyć szczepienie, jeśli w najbliższej rodzinie występują niedobory odporności)
  • noworodek matki leczonej w 3. trymestrze ciąży takimi lekami jak przeciwciała monoklonalne przeciwko TNF-alfa;

Szczepienia czasowo odraczamy w przypadku:

  • noworodków w niestabilnym stanie klinicznym do czasu poprawy ogólnego stanu zdrowia
  • noworodków donoszonych I wcześniaków urodzonych z masą poniżej 2000 g, zaleca się wykonanie szczepienia po osiągnięciu masy ciała 2000 g.