Czym jest kinezyterapia?

Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem

Kinezyterapia to forma leczenia oparta na aktywności fizycznej i ruchu. Polega na ścisłej współpracy pacjenta i fizjoterapeuty, który przygotowuje program ćwiczeń dostosowany pod względem predyspozycji i możliwości podopiecznego oraz jego indywidualnych potrzeb i oczekiwań. Głównym celem kinezyterapii jest przywrócenie funkcji ruchowych, wzmocnienie struktur układu mięśniowo-szkieletowego oraz poprawa koordynacji, równowagi i ogólnej sprawności fizycznej. Kinezyterapia stanowi istotną część rehabilitacji, która uzupełnia inne metody terapeutyczne, takie jak fizykoterapię (elektrostymulację, jonoforezę i inne) oraz masaż.

Na czym polega kinezyterapia?

Kinezyterapia polega na wykonywaniu poszczególnych ruchów i ćwiczeń pod nadzorem lub z aktywnym udziałem specjalisty. Ćwiczenia są ukierunkowane na konkretne dolegliwości w danym obszarze ciała (zespoły mięśni, stawy, ścięgna) lub mają charakter ogólnorozwojowy (działają na cały organizm). Obejmuje różne rodzaje ćwiczeń, w tym:

• ćwiczenia bierne – ruch jest stymulowany przez fizjoterapeutę, a pacjent nie bierze w nim czynnego udziału,
• ćwiczenia czynne – pacjent wykonuje zalecane przez specjalistę ruchy samodzielnie lub z jego pomocą, aktywując poszczególne grupy mięśni,
• ćwiczenia czynno-bierne – do wykonania ćwiczeń pacjent nie wykorzystuje pełni swojej siły,
• ćwiczenia specjalne – ćwiczenia, które mają liczne zastosowania, oddziałujące na różne partie ciała, są to na przykład ćwiczenia oddechowe lub relaksacyjne, ćwiczenia korekcyjne itd.

Rodzaje kinezyterapii

• Kinezyterapia miejscowa

Kinezyterapia miejscowa działa na poszczególny obszar ciała – dany staw czy mięśnie, jest wykorzystywana zwłaszcza u pacjentów po kontuzjach czy urazach w celu przywrócenia im funkcjonalności i pełnej sprawności. Kinezyterapia miejscowa ma zastosowanie m.in. w przypadku problemów ze stawem kolanowym – bardzo powszechną dolegliwością, która dotyczy wielu grup pacjentów. Współpraca ze specjalistą opiera się przede wszystkim na doborze ćwiczeń, które mają wspomagać siłę mięśni w kończynie dolnej oraz zadbać o stabilizację ruchu i koordynację.

• Kinezyterapia ogólna

Kinezyterapia ogólna obejmuje całe ciało, a jej głównym celem jest poprawa sprawności, kondycji i wspomaganie pracy organizmu. Ćwiczenia wspierają prawidłowe funkcjonowanie różnych układów, w tym układu krążenia, oddechowego, nerwowego, pokarmowego; angażują różne struktury i grupy mięśni oraz zapewniają ogólny dobrostan całego organizmu.

Kinezyterapia neurologiczna

Kinezyterapia wykazuje liczne korzyści w przypadku pacjentów neurologicznych, którzy doświadczyli uszkodzeń w obrębie układu nerwowego, na przykład udaru mózgu, urazu rdzenia nerwowego lub chorują na przypadłości neurologiczne (choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, porażenie mózgowe). Ćwiczenia są ukierunkowane na poprawę przewodnictwa nerwowego oraz spowolnienie rozwoju choroby. Pozwalają jak najdłużej zachować pacjentom sprawność i samodzielność.

Kinezyterapia w warunkach domowych

Fizjoterapeuta może zalecić także podopiecznemu wykonanie niektórych ćwiczeń w domu pomiędzy zajęciami, w celu przyspieszenia postępu oraz uzyskania zadowalających rezultatów w krótszym czasie, przy czym zawsze wcześniej instruuje go w zakresie prawidłowych schematów ruchowych. Do częstych ćwiczeń tego rodzaju zalicza się ćwiczenia na otwarcie klatki piersiowej i zwiększenie elastyczności oraz ćwiczenia oddechowe. Częstym zaleceniem może być także rolowanie ciała za pomocą specjalnego rollera do masażu.

Kinezyterapia – jakie korzyści zapewnia?

Z regularnie podejmowanej kinezyterapii płynie wiele korzyści dla pacjenta, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Efekty, które zapewnia, obejmują m.in. korekcję wad postawy, eliminację bólu i ograniczeń ruchowych, zwiększoną ruchomość, odzyskanie sprawności czy obniżenie napięcia mięśniowego. Dzięki systematycznym ćwiczeniom kinezyterapia sprzyja wzrostowi sile i poprawie elastyczności; pacjent ma większą świadomość ciała, co sprawia, że jest zdolny do utrzymywania równowagi i zachowywania koordynacji ruchowej, a to redukuje ryzyko kontuzji i urazów. Kinezyterapia jest także niezwykle cenna pod względem psychicznym, ponieważ opieka wykwalifikowanego fizjoterapeuty zapewnia regularne postępy oraz przywraca wiarę w odzyskanie pełnej lub częściowej sprawności oraz niezależności, zwłaszcza w przypadku osób długotrwale unieruchomionych. Ponadto regularnie podejmowana aktywność fizyczna korzystnie wpływa na pracę innych układów, w tym układu pokarmowego i układu nerwowego, co sprawia, że pacjenci mają lepsze samopoczucie, a jakość ich życia istotnie wzrasta.

Prozdrowotny charakter kinezyterapii

Z ćwiczeń kinezyterapeutycznych chętnie korzystają także osoby, które nie mają konkretnych dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, ale chcą zadbać o prawidłową masę ciała oraz odpowiednią dawkę ruchu w ciągu dnia. Współpraca z fizjoterapeutą zapewnia im komfort psychiczny, lepszą mobilizację do pracy oraz dostosowanie ćwiczeń do ich potrzeb – specjalista modyfikuje je w taki sposób, aby zapewniały nieustanny postęp. Co ważne, terapeuta uczy także swoich podopiecznych prawidłowego wykonywania poszczególnych schematów ruchów, co ma szczególne znaczenie w przypadku osób starszych, u których każdy uraz lub złamanie może zakończyć się poważnymi dla zdrowia powikłaniami lub długotrwałym unieruchomieniem. Istotnym elementem współpracy ze specjalistą ruchowym jest także edukacja pacjentów na temat szeroko pojętego stylu życia, uwzględniającego, oprócz aktywności fizycznej, dobre nawyki dnia codziennego oraz ergonomiczną postawę ciała, której zachowywanie pozwala zapobiegać poważnym dolegliwościom w przyszłości.

Wskazania i przeciwwskazania do kinezyterapii

Wskazania do kinezyterapii obejmują przede wszystkim stany po urazach, uszkodzeniach poszczególnych elementów układu mięśniowo-szkieletowego, zabiegach chirurgicznych oraz różne choroby związane z układem ruchu, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów), układem nerwowym, na przykład stan po udarze mózgu czy układem sercowo-naczyniowym, w tym po zawale serca. Do innych wskazań można zaliczyć otyłość, różne ograniczenia ruchowe, a także chęć przygotowania się do porodu przez kobiety w ciąży. Kinezyterapia może również wspierać dzieci i młodzież w rozwoju ruchowym oraz stanowić ważne działanie prewencyjne wobec różnych chorób, w tym osteoporozy, otyłości czy chorób serca. Kinezyterapia jest także doskonałym sposobem na złagodzenie lub eliminację wad postawy oraz zespołów bólowych.

Ze względu na prozdrowotny charakter kinezyterapii nie ma do niej zbyt wielu przeciwwskazań. Terapia ruchem może nie być jednak zalecana, gdy ćwiczenia powodują nasilenie dolegliwości bólowych u pacjenta lub gdy rozwinął się u niego stan zapalny w stawie. Innym wykluczeniem jest zły stan zdrowia podopiecznego (silne osłabienie, gorączka, niepokojące dolegliwości czy zagrożenie życia). W przypadku podjęcia kinezyterapii przez pacjentów po zabiegach chirurgicznych ważne jest, aby ćwiczenia rozpocząć po wstępnej rekonwalescencji, gdy zostaną już usunięte szwy.