Manualny drenaż limfatyczny – sposób na leczenie obrzęków

Anna Kowalska: Są to różnego rodzaju manualne techniki wykonywane ręcznie przez fizjoterapeutę, mające za zadanie udrożnienie nadmiaru płynu, pomoc w uaktywnieniu fizjologicznego drenażu oraz opracowaniu zrostów łącznotkankowych, które się tworzą w bardziej zaawansowanych postaciach obrzęku chłonnego.

Manualny drenaż limfatyczny jest jedną ze składowych KOMPLEKSOWEJ TERAPII OBRZĘKU. Tak naprawdę bez regularnego zastosowania drenażu w walce z obrzękiem nie osiągniemy zadowalających efektów pracy. Bardzo ważne jest, żeby po drenażu uzupełnić nasze działanie o zastosowanie specjalnie dobranych materiałów kompresyjnych. Nie można również zapomnieć o edukacji pacjenta w temacie pielęgnacji skóry podczas kompresji jak i konieczności wykonywania ćwiczeń wspomagających drenaż.

Czym jest obrzęk, jakie są rodzaje obrzęków?

A K: Jest to stan, w którym dochodzi do nagromadzenia się nadmiernej ilości płynu z obiegu krwionośnego, który trafia do przestrzeni pozakomórkowej. Mamy tak naprawdę kilka klasyfikacji obrzęku, dlatego postaram się opowiedzieć o tych, z którymi pacjenci najczęściej trafiają do gabinetu.

Bardzo często spotykanymi postaciami obrzęku są obrzęki żylne wywołane przewlekłą niewydolnością żylną, kolejnymi są obrzęki limfatyczne występujące w przebiegu leczenia choroby nowotworowej bądź też pierwotnie wynikające z budowy czy też niewystarczającej ilości wykształconych naczyń limfatycznych. Do gabinetu często trafiają również pacjenci borykający się z obrzękiem lipoidalnym – tłuszczowym, który polega na patologicznym rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej w organizmie, najczęściej w okolicy bioder. Kolejnym obrzękiem bardzo często spotykanym jest obrzęk pourazowy w następstwie urazu stawu oraz obrzęk, który występuje fizjologicznie u kobiet w przebiegu ciąży.

Czy są inne terapie obrzęku?

A K: W praktyce fizjoterapeuty kompleksowa terapia obrzęku to jedyna i skuteczna forma pracy z obrzękiem gwarantująca poprawę stanu pacjenta i redukcję obwodu w zajętej kończynie.

Czy można określić skuteczność drenażu manualnego?

A K: Po zastosowanym drenażu pacjenci odczuwają ulgę. Kończyna poddana zabiegowi staje się lżejsza, możemy uzyskać zmianę w odczuciu konsystencji obrzęku, która pod wpływem zastosowanego drenażu staje się miększa. Bardzo często przekłada się to również na zmniejszenie obwodu kończyny zajętej obrzękiem, co często wpływa na zmniejszenie dolegliwości bólowych w zaawansowanych stanach.

Czy skorzystanie z tego rodzaju zabiegu wymaga skierowania od specjalisty?

A K: Wykonanie manualnego drenażu nie wymaga skierowania, natomiast bardzo często w zaplanowaniu kompleksowej terapii obrzęku pacjenta ważna jest ścisła współpraca fizjoterapeuty ze specjalistą w chirurgii naczyniowej.

A czy istnieją przeciwwskazania do stosowania drenażu?

A K: Występują przeciwwskazania do wykonania zabiegu, są to między innymi:

• zakażenia,
• niewyrównana niewydolność serca,
• zakrzepowe zapalenie żył,
• zmiany skórne o nieznanej genezie.

Jak wygląda zabieg i ile trwa? Czy należy się do niego przygotować?

A K: Manualny drenaż polega na opracowaniu poszczególnych naczyń limfatycznych, począwszy od szyi, idąc dalej przez klatkę piersiową, brzuch do rejonu zajętego obrzękiem: kończyna dolna bądź górna. W zależności od obszaru zajętego obrzękiem zabieg może trwać średnio od 30 do 50 minut. Nie ma szczególnych przygotowań przed zabiegiem, pacjent może do zabiegu być w swojej bieliźnie bądź krótkich spodenkach.

Czy w przebiegu leczenia obrzęku może pójść coś nie tak? Jakie objawy powinny nas niepokoić? I gdzie się wówczas udać?

A K: Jeśli w przebiegu obrzęku pojawi się infekcja w obrębie obrzęku, wysoka temperatura, zaczerwienienie skóry, bardzo silne bóle kończyn, wtedy należy się udać niezwłocznie do lekarza prowadzącego.

Co według Pani jest najważniejsze w pracy z pacjentem?

A K: Oczywiście, żeby można było uzyskać jak najlepsze, najtrwalsze efekty to pacjent musi być bardzo zaangażowany we współprace ze mną. Zawsze w swojej pracy staram się kłaść nacisk na edukację pacjenta oraz motywację go do osiągnięcia celu.

mgr Anna Kowalska absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, specjalizująca się w kompleksowej terapii obrzęku, należąca do grona Certyfikowanych Terapeutów Polskiego Towarzystwa Limgologii. Posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu rehabilitacji onkologicznej oraz geriatrycznej.