Coraz więcej osób w Polsce choruje na otyłość lub ma nadwagę

Nie straszymy – tak jest naprawdę. Na otyłość choruje co czwarta dorosła osoba w Polsce. Ponad połowa kobiet i dwie trzecie mężczyzn ma nadwagę, wśród dzieci i młodzieży nadwagę ma 20% dziewcząt i 31% chłopców, (5% dziewcząt i 13% chłopców jest otyłych). Te statystyki przypominamy przy okazji Światowego Dnia Otyłości, który przypada 4 marca i namawiamy, żeby znaleźć tego dnia chwilę i zastanowić się, czy ja, czy ktoś z moich bliskich, nie ma problemu z otyłością. A jeśli tak, pomyśleć, jak ją leczyć.

 

Piszemy: że ktoś „choruje na otyłość”, a nie że „ma otyłość”, ponieważ otyłość to choroba, choroba przewlekła. Nie lubi być sama – zaprasza do nas inne choroby. Na przykład szczególnie niebezpieczna otyłość brzuszna prowadzi do powikłań metabolicznych i i innych chorób (stany przedcukrzucowe, zaburzenia lipidowe,choroba niedokrwienna serca,  nadciśnienie tętnicze, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby,hyperurykemia, zaburzenia hormonalne, choroby nowotworowe). Otyłość jest też przyczyną zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i stawów kolanowych, zespołu bezdechu sennego, kamicy pęcherzyka żółciowego, ma niekorzystny wpływ na psychikę. Podobne mogą być skutki nadwagi, która jeśli nie jest leczona prowadzi do otyłości.. Dlaczego przybywa nam kilogramów, dlaczego tyjemy?

 

– Otyłość rozwija się w wyniku długotrwałego  dodatniego bilansu energetycznego. Wśród przyczyn nadmiernego jedzenia prowadzących do nadwagi i otyłości wymienia się czynniki genetyczne, hormonalne, środowiskowe, psychologiczne, niektóre leki. Zazwyczaj gromadzenie się nadmiaru tkanki tłuszczowej  jest skutkiem kilku czynników lub tylko  czynników środowiskowych, czyli   nieprawidłowo zbilansowanej  diety, zbyt obfitych posiłków, braku ruchu,  – mówi Jolanta Krzyżanowska, dietetyk z Poradni Dietetycznej przy Szpitalu Zakonu Bonifratrów w Łodzi. – Jemy więcej, dostarczamy organizmowi więcej energii, niż jej potrzebuje i jest w stanie zużyć, do tego te zbyt obfite posiłki mają zły skład: często jest w nich za dużo węglowodanów łatwo przyswajalnych, niezdrowych tłuszczów, za dużo soli, za mało zaś warzyw i owoców. Zbyt dużo jadamy żywności przetworzonej lub ultra przetworzonej. Wielu z nas unika ruchu, wysiłku fizycznego, „żyje na siedząco”, jest w permanentnym  stresie .

 

Tymczasem spadek nadmiernej masy ciała już o 5-10% zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań otyłości czy nadwagi. Warto więc sprawdzić, czy nie ważymy za dużo – wystarczy policzyć tzw. wskaźnik masy ciała, BMI (jak to zrobić piszemy niżej). Jeśli mamy nadwagę trzeba spojrzeć na swoją dietę, styl życia: na przykład ograniczyć ilość spożywanych słodyczy, jeśli to jest nasz problem, jeść mniej, regularnie, nie w pośpiechu, pić więcej wody. Zrezygnować czasem z samochodu, wyjść na dłuższy spacer 2-3 razy w tygodniu. Taka „kuracja odchudzająca” realizowana samodzielnie powinna prowadzić do powolnego, ale trwałego spadku masy ciała ; zawsze powinna być dostosowana indywidualnie do naszych potrzeb i możliwości.

 

Może to wymagać przeorganizowania dotychczasowego trybu życia: zwolnienia tempa, zminimalizowania stresu, wygospodarowania czasu na przygotowywanie posiłków, aktywność fizyczną, sen ( 7- 8 godzin na dobę). Być może trzeba będzie umówić się na kilka wizyt do psychologa , który wesprze nas wtedy, gdy trudno nam będzie wytrwać w przyjętym nowym planie odżywania i aktywności fizycznej, czy pomoże odpowiedzieć na pytanie, dlaczego sięgam po jedzenie nawet wtedy, gdy nie jestem głodny.

 

– Jeśli odchudzanie na własną rękę nie przynosi efektu albo gdy problem dotyczy otyłości najlepiej udać się do lekarza POZ, który na podstawie zleconych badań i wywiadu potwierdzi lub wykluczy otyłość oraz ewentualne choroby jej towarzyszące i – jeśli będzie trzeba – skieruje do specjalisty (endokrynologa, dietetyka, psychologa, rehabilitanta) – mówi Jolanta Krzyżanowska.

 

Poniżej przedstawiamy przykładowe wskazówki dotyczące zmiany sposobu żywienia, zaproponowane przez Obesity Canada (kanadyjska organizacja działająca na rzecz zapobiegania, badania i leczenia otyłości, wspierająca edukację dotyczącą tej choroby):

 

Zdrowe odżywianie to coś więcej niż żywość, którą jesz. Dlatego:

• Jedz uważnie
• Gotuj częściej
• Czerp radość z jedzenia
• Jedz posiłki z innymi
• Czytaj etykiety kupowanej żywności
• Ogranicz pokarmy bogate w sól, cukier, nasycone kwasy tłuszczowe
• Uważaj na reklamy

Wprowadź nawyk jedzenia różnorodnej zdrowej żywności każdego dnia

• Jedz dużo warzyw i owoców
• Jedz pokarmy białkowe, zwłaszcza roślinne
• Twoim napojem z wyboru niech będzie woda
• Wybieraj produkty zbożowe pełnoziarniste

Zbuduj zdrową relację z jedzeniem

• Nie jedz w pośpiechu
• Zauważ, kiedy jesteś głodny, a kiedy nasycony
• Zaplanuj, co zjesz
• Zaangażuj innych w planowanie i przygotowywanie posiłków
• Kultura i tradycje kulinarne mogą być częścią zdrowego odżywiania
• Układaj swoje relacje z jedzeniem poprzez świadomość swoich uczuć, myśli, emocji i zachowań

Jak policzyć wskaźnik masy ciała BMI?

Wagę podaną w kilogramach trzeba podzielić przez wzrost podany w metrach i podniesiony do kwadratu. Tak liczy się BMI, wskaźnik masy ciała (BMI = masa ciała (kg)/[wzrost (m)]2). Jeśli wynik mieści się w przedziale 18,5–24,9, to w porządku, wyższe wartości oznaczają nadwagę (do 29,9) lub otyłość (powyżej 29,9). Jeśli wskaźnik jest wysoki, nie odchudzajmy się na własną rękę – najlepiej skonsultować się z lekarzem POZ. Poradzi nam, co robić lub skieruje do specjalisty, który – w przypadku otyłości – pomoże w jej leczeniu.