Artroskopia stawu kolanowego – rehabilitacja

Każde uszkodzenie, jednej lub kilku struktur podczas urazu, determinuje późniejszy przebieg rehabilitacji. Wspólnym mianownikiem wszystkich tych zabiegów jest często czas, w którym następuje rozpoczęcie procesu usprawniania. Rehabilitacja po artroskopii kolana powinna się zacząć już w pierwszej dobie po zabiegu operacyjnym, a intensywność zabiegów zwiększa się od siódmej doby po operacji i powinna być przeprowadzana w ścisłej współpracy z fizjoterapeutą.

Jak przygotować się do zabiegu?

Przed zabiegiem dobrze jest omówić z fizjoterapeutą proces usprawniania. Jeśli pozwala na to stan kolana, należy rozpocząć terapię ukierunkowaną na poprawę zakresów ruchomości oraz terapię wzmacniającą mięśnie kończyn dolnych przed zabiegiem tak, aby już po artroskopii szybciej odzyskać prawidłową funkcję stawu. Kolejnym ważnym elementem jest zaopatrzenie się w podstawowy sprzęt do terapii, taki jak: piłka, elastyczna taśma oraz rower stacjonarny, który umożliwi nam kontynuowanie zadań ukierunkowanych na powrót do zdrowia w domu. Poza pracą z fizjoterapeutą w gabinecie proces usprawniania musi być kontynuowany w domu, dlatego ten sprzęt pomocniczy jest bardzo ważny. Ponadto należy zaopatrzyć się w kule łokciowe, które są niezbędne w pierwszych tygodniach po zabiegu. W niektórych przypadkach niezbędna będzie orteza na staw kolanowy. Ostatnim elementem jest niwelowanie obrzęku stawu kolanowego za pomocą żelowych okładów.

Jak długo trwa rehabilitacja po artroskopii kolana?

Długość procesu usprawniania zależy od struktury, jaka została uszkodzona oraz od sposobu naprawy przez lekarza ortopedę. Najkrótszy czas powrotu do sprawności przy niedużych uszkodzeniach stawu kolanowego to około sześć tygodni od zabiegu. Przy rekonstrukcjach więzadeł czas ten to minimum 6-9 miesięcy. Należy pamiętać, że każda osoba jest inna i wymaga indywidualnego podejścia, stąd okres powrotu do pełnej sprawności może być różny dla każdego pacjenta.

Co się stanie jeśli nie będę się rehabilitował?

Artroskopia kolana to połowa sukcesu. Druga połowa to dobrze poprowadzona fizjoterapia. Osoby, które nie ćwiczą w domu lub nie wypełniają instrukcji fizjoterapeuty muszą się liczyć z tym, że mogą nie wrócić do pełnej sprawności lub czas powrotu do zdrowia znacznie się wydłuży.

Główne cele fizjoterapii:

• redukcja bólu i obrzęku, który pojawia się po zabiegu z jednoczesną nauką prawidłowego chodu o kulach;
• uzyskanie pełnej ruchomości w stawie kolanowym;
• wypracowanie siły mięśni nogi operowanej oraz stabilności kolana tak, aby pacjent mógł się poruszać samodzielnie bez pomocy ortopedycznych;
• trening zręcznościowy zawierający elementy pozwalający pacjentowi na powrót do ulubionych aktywności sportowych;

Fizjoterapia po artroskopii kolana

Fizjoterapia po artroskopii jest dostosowana indywidualnie do potrzeb pacjenta i przebiegu rekonwalescencji, co pozwala na optymalne przywrócenie funkcji stawu kolanowego. Czas wprowadzania fizjoterapii różni się w zależności od przebiegu i przyczyny zabiegu artroskopii.

Kluczowe zasady prowadzonej fizjoterapii:

• indywidualizacja – program rehabilitacyjny jest dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, rodzaju operacji oraz postępów w rehabilitacji
• stopniowość – ćwiczenia i obciążenia są stopniowo zwiększane, aby uniknąć przeciążenia stawu
• regularność – systematyczność w wykonywaniu zaleconych ćwiczeń i współpraca z fizjoterapeutą przyśpieszają efekty terapeutyczne.

Rehabilitacja po artroskopii kolana – elementy :

• Mobilizacja rzepki – technika fizjoterapeutyczna stosowana w celu poprawy ruchomości rzepki i zapobiegania powstawaniu zrostów po operacjach. Polega ona na delikatnym przesuwaniu rzepki w różnych kierunkach w obrębie stawu kolanowego.
• Ćwiczenia zakresu ruchu (ROM) – mają na celu przywrócenie normalnej ruchomości stawu, zapobieganie sztywności i zrostom oraz poprawę funkcji stawu kolanowego.
• Ćwiczenia wzmacniające mięśnie – ćwiczenia izometryczne i ćwiczenia dynamiczne, które wzmacniają mięśnie czworogłowe uda, ścięgna podkolanowe, łydki i biodra. Dodatkowo można wprowadzić ćwiczenia z przyborami takimi jak piłki do pilatesu czy gumowe taśmy.
• Ćwiczenia propriocepcji i równowagi – trening, który pomaga poprawić czucie głębokie i stabilność stawu kolanowego, takie jak stanie na jednej nodze, ćwiczenia na niestabilnym podłożu.
• Ćwiczenia funkcjonalne – ćwiczenia, które przygotowują pacjenta do czynności dnia codziennego i aktywności sportowych, np. przysiady, wykroki.
• Ćwiczenia rozciągające – regularne rozciąganie mięśni i ścięgien wokół stawu, aby zapobiec przykurczom i zwiększyć elastyczność.
• Terapia manualna – techniki manipulacyjne stosowane w celu poprawy ruchomości stawu i zmniejszenia bólu.
• Masaż leczniczy- masaż tkanek miękkich w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego i poprawy krążenia.
• Krioterapia – zastosowanie lodu lub zimnych okładów w celu zmniejszenia obrzęku i stanu zapalnego.
• Elektroterapia – użycie prądów elektrycznych do stymulacji mięśni i łagodzenia bólu.
• Planowanie aktywności – stopniowe zwiększanie intensywności i złożoności ćwiczeń oraz aktywności ruchowej.
• Edukacja pacjenta – nauka prawidłowego wykonywania ćwiczeń, prewencji urazów oraz dbałości o staw kolanowy w różnych aktywnościach.

Konsultował: Arkadiusz Berwecki – Kierownik Zespołu Rehabilitantów (Kraków)

W Szpitalu Zakonu Bonifratrów fizjoterapie wykonuje zespół specjalistów:

• dr n. o zdr. Rafał Trąbka
• mgr Łukasz Gregulski