Ból kręgosłupa – jak sobie z nim poradzić?

Ból kręgosłupa – przyczyny

Ból kręgosłupa lędźwiowego jest zwykle spowodowany tym, że odcinek ten jest podatny na obciążenia ze względu na pełnioną funkcję. Często wynika z nagłego urazu lub stopniowego nadużywania, ale niekiedy przyczyny jego wystąpienia są bardziej poważne.

Napięcie

Najczęstszymi przyczynami bólu kręgosłupa lędźwiowego jest napięcie mięśni w tym obszarze, które pojawia się przy nieprawidłowym podnoszeniu ciężkich przedmiotów i nagłych, niezręcznych ruchach. Ponadto może być skutkiem zmęczenia wynikającego z długotrwałej lub zbyt intensywnej aktywności, związanej na przykład z uprawianiem sportu lub wykonywaniem czynności wymagających schylania.

Problemy strukturalne

Kręgi to zazębiające się kości ułożone jedna na drugiej, które tworzą kręgosłup. Z kolei dyski to obszary tkanki, które amortyzują przestrzenie pomiędzy każdym kręgiem. Niekiedy w obrębie dysku dochodzi do pewnych nieprawidłowości – pojawiają się przepukliny lub wybrzuszenia, które powodują ucisk na nerwy, będący przyczyną bólu. Dysk naciskający na nerw biegnący od pleców i w dół nogi może powodować rwę kulszową, która objawia się bardzo silnym bólem, mrowieniem i drętwieniem kończyn dolnych (parastezje) oraz ograniczonym zakresem ruchu (dyskopatie).

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

Ból kręgosłupa może być spowodowany także rozwojem choroby zwyrodnieniowej (powolne niszczenie chrząstek stawowych i powstawanie narośli kostnych), stanami zapalnymi czy problemami z funkcjonowaniem stawów.

Osteoporoza

Osteoporoza to choroba układu szkieletowego człowieka, która jest spowodowana utratą masy kostnej, co powoduje osłabienie struktury kości i podatność na uszkodzenia. Taki stan może skutkować złamaniami kompresyjnych kręgosłupa.

Uraz

Na skutek upadku z wysokości lub wypadku może dojść do uszkodzenia struktur w obrębie kręgosłupa (na przykład skręcenia), co skutkuje ograniczonym zakresem ruchu i bólem.

Problemy neurologiczne

Ucisk nerwów w poszczególnych odcinkach kręgosłupa wynikający z problemów neurologicznych stanowi częstą przyczynę bólu w obszarze dolnej części pleców, szyi i odcinka piersiowego.

Nowotwór lub nienowotworowy guz kręgosłupa

Tryb życia i nawyki – nieprawidłowa postawa ciała zarówno podczas stania i siedzenia, jak i snu, nadmierna masa ciała (nadwaga, otyłość), brak aktywności fizycznej, długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej, częste noszenie butów na wysokim obcasie. 

Inne przyczyny bólu pleców

Ból kręgosłupa piersiowego może być spowodowany nadmiernym napięciem mięśni w tym obszarze w wyniku długotrwałego, niewłaściwego ułożenia ciała lub przeciążenia mięśni, a także wrodzonego lub nabytego skrzywienia kręgosłupa. Z kolei ból kręgosłupa szyjnego często jest spowodowany napięciem mięśni szyi (zwłaszcza w przypadku długotrwałego siedzenia przy komputerze lub pochylania się nad telefonem), a także stresem. Natomiast ból kręgosłupa lędźwiowego często występuje także podczas trzeciego trymestru ciąży, co jest związane m.in. ze zmianami hormonalnymi oraz przyrostem masy ciała ciężarnej.

Ból kręgosłupa – najczęstsze o objawy

U każdego ból kręgosłupa może być związany z innymi objawami, w zależności od głównej przyczyny jego występowania, jednak do najpowszechniej odnotowywanych symptomów zalicza się:

• tępe uczucie w dolnej części pleców, odcinku piersiowym lub szyi,
• kłujący ból, który może promieniować od nogi do stopy (ból kręgosłupa lędźwiowego),
• ból w tylnej części klatki piersiowej promieniujący do klatki piersiowej (ból kręgosłupa piersiowego),
• tępy lub ostry ból szyi lub między łopatkami, promieniujący w dół ramienia do dłoni lub palców, drętwienie/mrowienie barku lub ramienia (ból kręgosłupa szyjnego),
• niemożność utrzymania wyprostowanej postawy ciała z powodu sztywności i bólu,
• skurcze mięśni podczas aktywności lub w spoczynku,
• utrata funkcji motorycznych, takich jak zdolność chodzenia na palcach lub piętach,
• zmniejszony zakres ruchu i zdolność do zginania pleców.

Objawy bólu pleców spowodowane wysiłkiem lub nieprawidłowymi ruchami i nadmiernym obciążeniem kręgosłupa zwykle mają charakter krótkotrwały i mogą zaniknąć samoistnie po przerwaniu narażenia na czynnik przyczyniający się do ich występowania lub po zastosowaniu odpowiedniego postępowania. Jeśli jednak symptomy utrzymują się dłużej niż 3 miesiące, ból kręgosłupa jest uznawany za przewlekły.

Ból kręgosłupa – diagnostyka

Znanych jest wiele potencjalnych przyczyn bólu kręgosłupa, dlatego pacjenci, którzy regularnie lub długotrwale odczuwają dolegliwości w tym obszarze, powinni udać się na konsultację do specjalisty – w zależności od objawów może to być wykwalifikowany fizjoterapeuta, ortopeda lub neurolog.

Diagnostyka bólu kręgosłupa zwykle rozpoczyna się od przeprowadzenia wywiadu. Lekarz może zapytać pacjenta o tryb życia, rodzaj wykonywanej pracy, rutynę dnia codziennego, charakterystykę objawów – rodzaj dolegliwości i czas ich wystąpienia, a także historię rodzinną i historię leczenia. Kluczowe jest także badanie fizykalne, które obejmuje ocenę postawy ciała oraz chodzenia, zakres ruchu kręgosłupa, siłę poszczególnych mięśni czy zdolność reagowania na bodźce.

W przypadku podejrzenia poważnego stanu, który nie jest skutkiem nadmiernego przeciążenia, lekarz może zlecić bardziej specjalistyczne badania diagnostyczne, w tym badania krwi i moczu w celu sprawdzenia chorób podstawowych, badanie rentgenowskie (RTG) do wykrycia wady ustawienia kręgosłupa, nowotworów, infekcji lub złamań, a także tomografię komputerową do oceny tkanek miękkich i nerwów. Z kolei rezonans magnetyczny pozwala zobrazować rdzeń kręgowy, korzenie nerwowe i otaczające je obszary. W niektórych przypadkach wskazana może być również elektromiografia lub badanie szybkości przewodzenia nerwów w celu zlokalizowania miejsca ucisku lub innej patologii nerwowej.

Ból kręgosłupa – leczenie

Leczenie bólu kręgosłupa zależy od wielu czynników – przyczyny, natężenia oraz czasu utrzymywania się dolegliwości. W przypadku naciągnięcia, skręcenia czy ucisku nerwów skuteczne może okazać się prowadzenie oszczędzającego trybu życia. Wskazane jest zmniejszenie aktywności oraz kilka dni odpoczynku w pozycji leżącej.

Farmakoterapia

Jeśli ból kręgosłupa ma charakter łagodny lub umiarkowany, początkowe leczenie farmakoterapeutyczne zwykle obejmuje niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). W przypadku silniejszych dolegliwości bólowych lekarz może zalecić leki rozluźniające mięśnie lub leki opioidowe. Dobre rezultaty mogą zapewnić także produkty do stosowania miejscowego (żele, kremy, spraye) zawierające składniki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Jeśli przyczyną bólu jest ucisk na nerwy, specjalista może zalecić leki działaniu przeciwdepresyjnym. Dobre efekty niekiedy zapewniają również zastrzyki ze steroidów, na przykład hydrokortyzonu.

Fizjoterapia

W leczeniu bólu kręgosłupa lędźwiowego, a także bólu kręgosłupa piersiowego i szyjnego wysoką skuteczność może wykazać fizjoterapia. Specjalista po dokonaniu oceny stanu zdrowia pacjenta oraz analizie badań diagnostycznych (jeśli były wykonywane) opracowuje plan terapeutyczny ukierunkowany na eliminację dolegliwości bólowych. Terapia (w gabinecie specjalisty lub w warunkach domowych) może obejmować trakcję miednicy, delikatny masaż, terapię lodem i ciepłem oraz ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie, a także zabiegi z zakresu fizykoterapii, na przykład ultradźwięki czy stymulację mięśni za pomocą prądu elektrycznego. Co ważne, fizjoterapeuta uczy także pacjenta, jakie techniki podnoszenia ciężkich przedmiotów powinien stosować, aby uniknąć nadwyrężeń w przyszłości.

Leczenie chirurgiczne

Procedury chirurgiczne są wskazane szczególnie dla osób z nieprawidłowościami strukturalnymi oraz pacjentów, którzy nie zareagowali na leczenie niechirurgiczne za pomocą leków i fizjoterapii.

Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego – domowe sposoby

Ból kręgosłupa lędźwiowego i innych odcinków można złagodzić poprzez wdrożenie zdrowych nawyków dnia codziennego. Kluczowe jest tutaj ograniczenie noszenia ciężkich rzeczy, zwłaszcza gdy nierównomiernie obciążają one kręgosłup (ciężkie torby czy teczki). Warto zastąpić je walizkami na kółkach, aby całkowicie odciążyć plecy. Bardzo ważne jest także utrzymywanie prawidłowej pozycji podczas stania i siedzenia i przypominanie sobie o ich korygowaniu w ciągu dnia. Zalecane jest również wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha, które zapewnią większą stabilność kręgosłupa. Odpowiednimi rodzajami aktywności są także treningi rozciągające, pływanie, szybki marsz czy jazda na rowerze stacjonarnym, ponieważ nie powodują dodatkowego obciążenia pleców, a mogą znacząco zwiększyć sprężystość tułowia. W zapobieganiu i łagodzeniu bólu w poszczególnych