Endoproteza biodra i rehabilitacja po endoprotezie biodra – co warto wiedzieć?

Endoproteza stawu biodrowego – na czym polega operacja?

Operacja wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego, nazywana endoprotezoplastyką lub alloplastyką, polega na zastąpieniu odpowiednio dobraną protezą stawu, który w wyniku urazu lub choroby nie funkcjonuje prawidłowo. Jej celem jest przywrócenie pełnej sprawności i ruchomości biodra. Postępowanie chirurgiczne tego rodzaju jest szeroko stosowane na skalę międzynarodową ze względu na wysoką skuteczność oraz możliwość powrotu do aktywnego trybu życia i możliwości wykonywania czynności dnia codziennego bez bólu i ograniczeń. Pacjenci poddają się tej procedurze w celu leczenia urazów stawu biodrowego, ale także z powodu postępu choroby zwyrodnieniowej lub reumatoidalnego zapalenia stawów.

Wszczepienie sztucznego stawu biodrowego może obejmować protezę częściową, gdy chirurg wymienia jedynie głowę kości udowej lub całkowitą – wymianie poddawana jest zarówno głowa kości udowej, jak i panewka. Najpopularniejszy rodzaj operacji wymiany stawu biodrowego nazywany jest całkowitą alloplastyką stawu biodrowego. Po wykonaniu procedury pacjenci zostają w szpitalu na 2-3 doby, aby lekarze mogli monitorować ich stan i proces rekonwalescencji pozabiegowej. Dotyczy to zwłaszcza osób w podeszłym wieku lub pacjentów, którzy nie mają bliskiej osoby, która mogłaby ich wesprzeć po operacji. Po powrocie do domu mogą oni rozpocząć rehabilitację poszpitalną po endoprotezie biodra, która powinna przebiegać pod nadzorem wykwalifikowanego fizjoterapeuty.

Endoproteza biodra – kiedy jest niezbędna?

Staw biodrowy jest niezbędnym elementem układu ruchowego człowieka i pełni wiele ważnych funkcji, m.in. przejmuje obciążenie podczas wykonywania różnych ruchów. Ponadto w stawie znajduje się głowa kości udowej, która łączy się z panewką. Gdy staw biodrowy funkcjonuje prawidłowo, powierzchnie głowy i jamy kości udowej chronione są specjalną miękką chrząstką, która amortyzuje wstrząsy ciała podczas poruszania się w pozycji pionowej. Rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów powoduje uszkodzenie chrząstki stawowej, czemu towarzyszy ból i dyskomfort. Początkowo objawy pojawiają się po długotrwałym wysiłku, lecz później występują także podczas odpoczynku i snu. Tego typu choroba ma charakter przewlekły i powoduje zaburzenie funkcjonowania stawu na skutek jego powolnej degradacji. Chrząstka zaczyna tracić swoje funkcje amortyzujące, co istotnie ogranicza ruch. W wyniku zmian chorym zaczyna doskwierać umiarkowany lub silny ból w każdej pozycji – zarówno podczas chodzenia, jak i siedzenia czy stania. Ze względu na postęp choroby dolegliwości bólowe mogą się nasilać, znacząco obniżając komfort życia pacjentów. Operacja wszczepienia endoprotezy biodra pozwala na wymianę zniszczonego stawu oraz odzyskanie sprawności.

Kwalifikacja do zabiegu i rehabilitacja przedoperacyjna

Zazwyczaj pacjenci doświadczający problemów ze stawami biodrowymi przekraczają 60. rok życia, choć coraz częściej tego rodzaju dolegliwości odnotowuje się także u młodszych osób. Oprócz zmian w organizmie związanych z wiekiem objawy mogą wynikać także z urazów, złamań i choroby stawów. O tym, jaka forma leczenia będzie wskazana w przypadku danego problemu, decyduje specjalista. Ocena zmian strukturalnych w obrębie stawu oraz uwzględnienie takich czynników jak wiek, ogólny stan zdrowia oraz objawy, pozwala na wskazanie najlepszego postępowania terapeutycznego oraz podjęcie decyzji dotyczącej tego, czy operacja wszczepienia endoprotezy biodra jest wskazana i przyniesie zadowalające rezultaty. W wielu przypadkach tego rodzaju procedura stanowi jedyne skuteczne rozwiązanie pozwalające na eliminację bólu i odzyskanie sprawności. Jeszcze przed wykonaniem operacji lekarz zaleca rehabilitację, która zapewni odpowiednie przygotowanie pacjenta do operacji oraz funkcjonowania z endoprotezą. Jej celem jest poprawa ogólnego stanu zdrowia i kondycji chorego, a także zwiększenie jego siły i elastyczności (zwłaszcza w obręczy biodrowej), wzmocnienie kończyn dolnych oraz zapewnienie jak najlepszych warunków do rekonwalescencji pozabiegowej. Dedykowane ćwiczenia są ukierunkowane przede wszystkim na wzmacnianie mięśni, ale obejmują także treningi ogólnousprawniające oraz rozciągające, pozwalające na zwiększenie ruchomości stawów.

Rehabilitacja  po endoprotezie biodra

Rehabilitacja po endoprotezie biodra powinna zostać wdrożona już w ciągu 24 godzin po operacji, co pozwala zapobiec sztywności stawu. Pierwsza praca z fizjoterapeutą obejmuje ćwiczenia izometryczne i oddechowe, a także pionizację. Większość pacjentów zaczyna wówczas chodzić o lasce, chodziku lub kulach ortopedycznych (samodzielnie lub z asekuracją), co zapewnia im dodatkowe wsparcie w utrzymywaniu równowagi oraz minimalizuje ryzyko upadku. W miarę upływu dni pacjenci zwiększają pokonywany dystans oraz częstotliwość chodzenia. Rehabilitacja poszpitalna po endoprotezie biodra w dużej mierze warunkuje efekty pozabiegowe. Początkowo jej celem jest przyzwyczajenie się chorych do wykonywania regularnych ruchów i codziennych czynności, takich jak wstawanie z łóżka czy siadanie na krześle i jest ukierunkowana na odzyskanie przez nich samodzielności. Dalsze etapy obejmują wykonywanie trudniejszych ćwiczeń – wchodzenie po schodach, wsiadanie i wysiadanie z samochodu czy dłuższe spacery.

Rehabilitacja poszpitalna po endoprotezie biodra

W odpowiednim przebiegu procesu rekonwalescencji bardzo ważną rolę odgrywają specjaliści – terapeuci zajęciowi i fizjoterapeuci, którzy mogą realizować opracowany plan terapeutyczny także w komfortowych dla pacjenta warunkach domowych. Ich zadaniem jest odpowiedni dobór ćwiczeń do stanu zdrowia i możliwości pacjenta oraz dbanie o jego bezpieczeństwo – zapobieganie upadkom poprzez asekurację oraz uświadamianie ich o tym, jak prawidłowo wykonywać ćwiczenia i poszczególne ruchy. Duże znaczenie w odzyskaniu sprawności ma wzmocnienie mięśni, dlatego specjaliści zalecają pacjentom trening oporowy mięśni w okolicy bioder oraz mięśni nóg. Podczas dalszych etapów fizjoterapii ważne są również ćwiczenia funkcjonalne oraz dynamiczne. Wskazana jest także jazda na rowerze oraz pływanie. Ważne, aby pamiętać o regularności w ćwiczeniach i stosowaniu się do zaleceń – w przeciwnym razie powrót do zdrowia może być opóźniony.

Cele rehabilitacji po endoprotezie biodra

Celem fizjoterapii jest przygotowanie pacjenta do życia i aktywności sprzed operacji – wykonywania pracy, uprawiania sportu i realizacji swoich pasji poprzez takie działania jak:

• nauka bezpiecznego poruszania się,
• poprawa równowagi i koordynacji ruchowej,
• zwiększenie mobilności i zakresu ruchu w stawie,
• zapobieganie usztywnienia stawu i wystąpieniu innych komplikacji,
• odbudowanie siły mięśniowej – wzmacnianie mięśni w pośladkach i kończynach dolnych,
• poprawa elastyczności tkanek miękkich,
• mobilizacja blizny.

Zadaniem specjalistów jest także edukacja pacjenta oraz informowanie go o korzyściach, jakie niesie ze sobą regularne wykonywanie ćwiczeń. Kluczowe wydaje się również wsparcie emocjonalne – początkowo rehabilitacja może wydawać się trudna i mało efektywna, dlatego fizjoterapeuta powinien dbać o odpowiednią motywację podopiecznego. Stale monitorowanie postępów pozwala na dobór bardziej zaawansowanych treningów dostosowanych do możliwości pacjenta. Niekiedy częścią rehabilitacji po endoprotezie kolana są zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak laseroterapia czy hydroterapia.

Rehabilitacja po endoprotezie biodra – ile trwa?

Rekonwalescencja po endoprotezoplastyce stawu biodrowego trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy. Ilość sesji terapeutycznych zależy od wielu czynników, takich jak aktywność przed operacją i sprawność mięśniowa, wiek, wydolność krążeniowo-oddechowa, sposób odżywiania, przebyte lub aktywne choroby, styl życia oraz zaangażowanie pacjentów w wykonywanie ćwiczeń. Każdy człowiek ma swój indywidualny czas rekonwalescencji – warto skupić się na tym, aby proces ten przebiegał przede wszystkim bezpiecznie. Prowadzenie rehabilitacji w umiarkowanym tempie, nienadwyrężanie operowanego biodra i unikanie gwałtownych ruchów istotnie pomogą w zapobieganiu zwichnięciom i upadkom, które mogłyby opóźnić powrót do zdrowia i odzyskania sprawności.

Rehabilitacja po endoprotezie biodra NFZ

Warto wiedzieć, że pacjentom po endoprotezie biodra przysługuje rehabilitacja w ramach NFZ w poradni rehabilitacyjnej, która może być realizowana jako fizjoterapia ambulatoryjna, terapia odbywana w domu pacjenta lub na oddziale dziennym. Wymagane jest tylko przedstawienie odpowiedniego skierowania od lekarza. Dzięki temu każdy pacjent ma zapewnioną kompleksową opiekę po operacji